COVİD-19 HASTALIĞI SORU VE CEVAPLARSalgınlar tarih boyunca canlıların yaşam şekillerini, göçleri, siyasi kararları ve hatta savaşların seyrini bile etkilemiştir. Toplumları o kadar çok yönlü etkilemiştir ki başyapıt tarzındaki eserlerin yazılmasına, belgesellerin ve Oscar ödüllü filmlerin çekilmesine neden olmuştur. İnsanlık tarihindeki salgınlar çok farklı etkenler ile ortaya çıkmıştır. Çoğunlukla virüsler etkili olmak üzere, bakteriler, parazitler gibi enfeksiyonlar dünya tarihinin başlıca salgınlarına sebep olmuşlardır. Günümüze kadar büyük salgınlarda olduğu gibi salgın neden oldu sorusunun cevabı arandığında üç temel bilginin ortaya çıktığını görürüz; İnsanların doğal yaşama müdahalesi, kentleşme ya da küreselleşme, ülkelerin yeterince hazırlıklı olmaması en önemli etkenlerdir. Çin Hubei Eyaletinde Wuhan kentinde virüsün bir pazardan mı yoksa bu pazara yakın bir viroloji laboratuvarından mı ortama saçıldığı şeklindeki öngörüler hala netleşmemiştir. Virüs, önce kalabalık olan kentsel topluma yayılmış ve kısa süre içinde kitlesel ulaşım araçları ile hızla bölgeler ve ülkeler arasında yayılma şansını yakalamıştır.
Aslında yıllardan beri birçok akademisyen, araştırmacı özellikle virologların ve kamu sağlığı uzmanlarının bu salgınları öngördüğü bilinmektedir. Daha önceki SARS salgınından sonra olduğu gibi dünyada CDC(Centers for Disease Control and Prevention) olarak bilinen hastalık önleme ve kontrol merkezinin acil planları hazırlatmış olmasına rağmen bu süreçte zamanla alınmış ve alınması gereken önlemler alınmayarak ve hatta unutularak kollektif hafıza kaybı dönemine girilmiştir. Farkındalık için gösterilmesi gereken çabalardan vazgeçilmiş olması ve fonların kesilmesi bu sürede insanlığın temel tıp bilimleri ve bilim-teknoloji ile imtihanı sürecini kaçınılmaz bir şeklide etkilemiştir. Kısaca doğa bilimleri ve teknolojik gelişimlerin toplumlara doğru öğretilememesi bu süreç için inkübasyon (kuluçka) dönemini yaşattı diyebiliriz. Ne yazık ki salgın ortaya çıktığında etken olan virüse karşı herhangi bir önleyici aşının ve kesin tedavi edici bir ilacın olmaması enfeksiyonun dünya çapında pandemi seviyesine çıkacak kadar hızlı yayılımına sebep olmuştur. SORU: SARS-COV-2, 2019 yeni coronavirüs, COVİD-19 hastalığı nedir?
SORU: COVİD- 19 hastalığı nasıl bulaşır?
SORU: Pandemi ve karantina nedir?
SORU: Hastalığın inkubasyon (kuluçka) süresi nedir?
SORU: Hastalık belirtileri nelerdir?
En sık görülen belirtiler:
SORU: COVİD-19 hastalığı için riskli durumlar nelerdir? Covid-19 hastalığı herhangi bir yaş grubunda ortaya çıkabilse de ileri yaşlarda ve altta yatan hastalıkların varlığında hastalanma oranını (morbidite) ve ölüm oranlarını (mortalite) artırabilir.
SORU: Hastalığın fatalite (ölüm) oranı nedir?
SORU: Laboratuvar bulguları nelerdir?
Bun, kreatinin yüksekliği Karaciğer fonksiyon testleri olarak AST, ALT ve total bilirubin yüksekliği D-Dimer, CRP, sedimentasyon, LDH, IL-6, Ferritin yükselmesi Prokalsitonin yükselmesi
SORU: Hastalığın tanı testleri nelerdir?
SORU: Hastalık tanısı alanlar nasıl değerlendirilir? a) Hafif belirtileri olanlar evde izole edilir, izlenir, desteklenir ve eğitilir.
İzolasyon ateş, solunum semptomları gibi belirtilerin olmaması, en az iki ardışık nazofaringeal sürüntü testinin (PCR) negatif çıkması ile doktor önerisi ile sonlandırılabilir. b) Risk faktörü olanlar ve daha şiddetli belirtileri olanlar ise hastanede tedavi edilmelidirler.
SORU: Proflaksi (koruyucu) ilaç tedavisi var mı? Covid-19 hastalığını önlemede etkili olan herhangi bir ilaç bilinmemektedir. SORU: Hastalık nasıl önlenebilir? Hastalık için koruyucu bir aşı olmadığı için kişisel ve toplumsal alınması gereken tedbirler çok önemlidir.
SORU: SARS-COV-2 Enfeksiyonundan sonra koruyucu bağışıklık gelişir mi?
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz. |