MULTIBL SKLEROZ (MS) NEDİR? SEBEPLERİ VE BELİRTİLERİ NELERDİR?

MULTIBL SKLEROZ (MS) NEDİR?
​
Multipl skleroz(MS) santral sinir sisteminin (SSS) kronik inflamatuvar, demiyelinizan bir hastalığıdır.
Genellikle 20-40 yaş arasında genç erişkinlerde ortaya çıkmaktadır. Kadınlarda  erkeklere göre daha sık rastlanmaktadır.
Beyin ve omuriliği etkileyen bu hastalık, gençlerde özürlülüğe yol açan sinir sitemi hastalıklarının en önemlilerindendir.
Tüm dünyada bir milyon kişiyi etkilediği düşünülen bu hastalığın prevalansının 100.000 de 2-200 arasına olduğu bildirilmektedir
Hastalık İskoçya, İskandinavya ve Kuzey Avrupa genelinde özellikle yaygındır.

MULTIBL SKLEROZ (MS) SEBEPLERİ
Hastalığın sebebi  tam olarak bilinmemekle beraber, yapılan çalışmalar  immün sistem yani bağışıklık sistemi etkilenmesinin hastalık patogenezinde (oluşumunda) önemli bir rolü olduğunu düşündürmektedir. Ayrıca genetik ve çevresel faktörler (özellikle enfeksiyonlar) da hastalığın gelişmesine katkıda  bulunmaktadır.
Hastalık, beyin ve omurilikte sinir liflerini çevreleyen miyelin kılıfını etkileyerek hasarlı alanlarda sklerozan plaklar, yani sertleşmiş dokular oluşturarak  hastalık ataklarla veya ilerleyici olarak seyreder.

MULTIBL SKLEROZ (MS) BELİRTİLERİ

• Ekstremitelerde (kol ve bacaklarda ) güçsüzlük,
• Çift görme (diplopi), görme bulanıklığı gibi görsel belirtiler,
• Uyuşma,karıncalanma,hissizlik gibi duysal belirtiler,
• Baş dönmesi ve denge bozukluğu (ataksi),
• Sık ve az idrar, idrar yaparken zorluk gibi mesane problemleri,
• Yorgunluk, halsizlik
• Konuşma bozukluğu(dizartri),
• Bellek-konsantrasyon-dikkat bozuklukları gibi bilişsel belirtiler
• Nadiren  epileptik nöbet,  başağrısı, ileri düzeyde kognitif yıkım gibi belirtiler ortaya çıkablir.

 
MS SEYRİ
Hastalığın birbirinden farklı seyirleri olabilir , Ataklar ile seyredebileceği gibi bazı hastalarda ilerleyici (progresif) özellikte  seyir görülebilir.
Atak nedir ?  En az 24 saat süren yeni yakınma ve bulguların  ortaya çıkmasıdır. Ataklar  sıklıkla  birkaç hafta sürebilir ve sonrasında kendiliğinden ya da ilaç tedavisi ile büyük oranda veya tamamen düzelir.
Belli belirsiz bulgular ile seyreden ve herhangi bir özürlülüğe yol açmayan benign veya iyi huylu MS  şeklinde seyredenleri de  olduğu bilinmelidir.
 
Klinik seyir ;
A) Ataklarla seyreden MS (Relapsing Remitting MS-RRMS); Akut atakları izleyen tam ya da tama yakın düzelme dönemleri mevcut olan ve  en sık görülen tiptir.
B) Sekonder progresif (SPMS); Atak ve iyileşmeler ile seyreden  bir dönemin ardından atak sayısının azaldığı ancak  düzelmenin daha az olduğu, özürlülüğün giderek arttığı tablolardır.
C) Progresif-Relapsing MS; Başlangıçtan itibaren ataklar yaşansa da sürekli bir ilerleme mevcuttur
D) Primer progresif (PPMS) ;Genellikle iyileşme kaydedilmeden, başlangıçtan itibaren hastalığın ilerlemesi ile karakterize seyir gösteren tablodur.
E) Benign MS; ciddi sekel bırakmayan seyrek ataklar ile karakterize ve MRG de düşük lezyon yükünün saptandığı formdur.

TANI:
MS tanısı olguların klinik muayene bulguları, hastalığın gidişi ve yardımcı laboratuar yöntemleri kullanılarak konulur. Olası  diğer  hastalıklar dışlanmalı ve gerekli laboratuar incelemeleri yapılmalıdır.
Görüntüleme (MRG),  görsel ve somatosensory uyandırımış potansiyeller denen elektrofizyolojik tetkikler   ve beyin omurilik sıvısı (BOS) incelemeleri, klinik kriterleri desteklemek amacı ile kullanılan yardımcı yöntemlerdir.

TEDAVİ;
Kesin tedavisi olmamakla birlikte atak tedavisi ile  atak sırasında ortaya çıkan nörolojik bulguların düzeltilmesi, atakların önlenmesi, oluşan özürlülüklerin giderilmesi, rehabilitasyon ve destekleyici tedaviler şeklinde tedaviler yapılmaktadır.
**  Atak döneminde yüksek doz (1gr/gün pulse kortizon) tedavisi 3-10 gün süreyle uygulanabilir.
** Önleyici tedavi ile  amaçlanan nörolojik özürlülük gelişmesini önlemektir. Bu amaçla kullanılan standart tedaviler  arasında İmmunmodulator tedaviler denen interferon beta (Avonex, Betaferon, Rebif) ve Glatiramer asetat (Copaxone) yer alır. Hastaların %30-40'ında atakları tamamen önlenebilir ,  %30'unda atak  sıklığını ve şiddetini azaltırlar ancak etkisiz vakalar olursa  ikinci basamak tedavisi gündeme gelir.
** İkinci basamak tedaviler arasında natalizumab (Tysabri), fingolimod (Gilenya), intravenöz immunglobulin (IVIG), çeşitli kemoterapi ajanları (Endoksan ve Mitoxantron) yer alır.
** Semptomatik tedavi (belirtilerin tedavisi): kas gevşeticiler, nöropatik ağrı tedavisi, mesane problemleri için tedavi, antidepresanlar tedaviler verilebilir. Spastisite (kaslarda aşırı kasılma) ve bazı mesane problemleri gibi bazı MS belirtilerinin tedavisinde botulinum toksini (Botox) kullanılabilir.
**  Fizyoterapi: İlaç tedavisinin yanı sıra gerekli durumlarda fizyoterapi yapılması  çok faydalıdır . Hastaya özgü  egzersizlerin düzenli ve programlı uygulanması sağlanmalıdır.
MS'li çoğu hastanın  normal veya normale yakın bir ömür yaşadığını unutmamak gerekir. . Kronik bir süreç olsa da  uygun tedavilerin zamanında uygulanması, rehabilitasyon yaklaşımları ile maksimum düzeyde fayda sağlanır. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.